Μια ενδιαφέρουσα μελέτη του ερευνητή Αθανασίου Φουρλή από τη Φλωρεντία, με προσομοίωση της κίνησης του ήλιου κατά το δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ., βρίσκει ότι ο Λέοντας κοίταζε την ανατολή του χειμερινού ηλιοστασίου. Για πολλά χρόνια ο Λέοντας της Αμφιπόλεως ήταν ο ακοίμητος φρουρός της γέφυρας του Στρυμόνα.
Θυμάμαι όταν ως φοιτητής, για πρώτη φορά ταξίδεψα για Καβάλα, τον φθινόπωρο του 1981 (ακριβώς 33 χρόνια πριν την μεγάλη ανακάλυψη του ταφικού μνημείου στον τύμβο Καστά) περνώντας από τη σημερινή θέση του αγάλματος με το λεωφορείο της γραμμής του ΚΤΕΛ Αθήνα – Καβάλα, είχα κολλήσει στο τζάμι, κοιτώντας αυτό το εντυπωσιακό – μυθικό στα μάτια μου – ον που στέκεται εκεί, νύχτα μέρα, κοιτώντας προς τον ποταμό Στρυμόνα.
Έκτοτε κάθε φορά που περνούσα φρόντιζα να το κοιτάω προσπαθώντας να καταλάβω τι είχε να μας πει. Η αναζήτηση πληροφοριών ποτέ δεν πρόσφερε απτά αποτέλεσμα και δυνατές απαντήσεις με συνέπεια να παραμένει το μυστήριο. Η αλήθεια είναι ότι για πολλά χρόνια οι πληροφορίες και οι γνώσεις για την περιοχή της Αμφιπόλεως και γενικότερα του Παγγαίου ήταν πενιχρές και σπάνιες.
Σύντομα διαπίστωσα ότι τόσο τον λέοντα όσο και το όνομα της Αμφιπόλεως θα το συναντούσα πολλές φορές και σε πολλά σημεία πέριξ του Παγγαίου, σε εμπορικά καταστήματα, σε πανδοχεία και αλλού, όπως αναφέρει το financialbox.gr.
Μπορεί ο λέοντας να είχε γίνει σύμβολο της Αμφιπόλεως και σημάδι δόξας και μεγαλείου, αλλά κανείς δεν ήξερε το πώς συνδέεται με αυτή την ένδοξη πόλη της αρχαιότητας, μόνο εικασίες υπήρχαν. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν το 2014 με την ανασκαφή στον λόφο Καστά και ό,τι επακολούθησε. Ξαφνικά όλοι βρεθήκαμε μπροστά σε ένα γρίφο. Κάθε εύρημα αποκτούσε μια άλλη σημασία, καθώς ήταν μια «ψηφίδα» στο μεγάλο παζλ της εικόνας που ψάχναμε.
Η ανακοίνωση της ανασκαφικής ομάδας ότι η αρχική θέση του Λέοντα ήταν επάνω στον τύμβο, ήρθε να προσθέσει ένα ακόμη ερώτημα: Και που κοιτούσε ή καλύτερα τι έβλεπε ο Λέοντας από την δεσπόζουσα θέση που κατείχε; Να έβλεπε το λιμάνι που υπήρχε στην λίμνη του Αχινού, να έβλεπε το ιερό – κατά την αρχαιότητα – όρος του Παγγαίου ή κοιτούσε προς ανατολάς και αν ναι σε ποια κατεύθυνση;
Τα στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα η ανασκαφική ομάδα για τον προσανατολισμό του αγάλματος, στην θέση επάνω στον Τύμβο, δηλαδή ότι κοιτούσε Νοτιοανατολικά, ήρθε να ξεκαθαρίσει το θέμα της κατεύθυνσης αλλά και να εγείρει και άλλες συζητήσεις, καθώς θα μπορούσε ακόμη και αυτή η απάντηση στο ερώτημα του τι κοιτούσε ο Λέοντας να είναι σημαντική για τον προσδιορισμό της ταυτότητας του κτηρίου, τουλάχιστον της αρχικής του χρήσης.
Μάλιστα σύμφωνα με την μελέτη του αρχαιολόγου Μόσχου Οταντζή, η Εγνατία Οδός περνούσε ανάμεσα στους δύο λόφους η οποία όπως εικάζεται «πάτησε» επάνω στα ίχνη της παλαιότερης Βασιλικής οδού, οπότε σε αυτή την περίπτωση ο λέοντας είχε γυρισμένη την πλάτη στους ταξιδιώτες;
Εκτός βέβαια και αν η Βασιλική οδός περνούσε νότια και ανατολικά του λόφου ή εκτός και αν υπήρχε κάποιο άλλο «οικοδόμημα» προς το οποίο να ήταν στραμμένος και αν ναι, σε ποια ακριβώς διεύθυνση γινόταν η ευθυγράμμιση;
Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι η ματιά του λέοντα έπεφτε προς την Βαβυλώνα, άλλοι προς τον ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο και πολλά άλλα, προσπερνώντας όμως το γεγονός ότι τότε δεν είχαν την δυνατότητα να χαράξουν μια διεύθυνση που να συνδέει τόσο μακριά σημεία. Έπρεπε να υπήρχε οπτική επαφή και αυτή ήταν με άλλα μνημεία, με τα άστρα και τον ήλιο!!! Μήπως τελικά ο ήλιος θα μας δώσει την απάντηση στο ερώτημα;
Η θέση του Λέοντα σύμφωνα με το σχέδιο του αρχιτέκτονα της ανασκαφής κ. Μ. Λεφαντζή
Ο ορίζοντας, κοιτάζοντας Νοτιοανατολικά από τη θέση του Λέοντα
Στο μονοπάτι του ήλιου
Η ανασκαφή στο λόφο Καστά πέρα από ένα γεγονός σημαντικής αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας, έχει δεσπόζουσα θέση και στον τομέα της επικοινωνίας, όχι μόνο γιατί πάρα πολλοί άνθρωποι ξενύχτησαν κυριολεκτικά παρακολουθώντας τις εξελίξεις της ανασκαφικής σκαπάνης αλλά και παρακολουθώντας τις εκατοντάδες προσπάθειες αποσυμβολισμού του μνημείου. Αυτός ο επικοινωνιακός στροβιλισμός με επίκεντρο το ταφικό μνημείο, ανέδειξε μια σειρά από ερασιτέχνες μελετητές της αρχαιολογίας και της ιστορίας, όπου ο καθένας προσέρχεται στον ανοιχτό διαδικτυακό διάλογο με τον πλούτο των γνώσεων που διαθέτει.
Τα παραπάνω ήταν αναγκαία για να μιλήσω για τον Λέοντα που κέρδισε τη ματιά μου από την πρώτη φορά που τον συνάντησα εκείνο το φθινοπωρινό απόγευμα του 1981, με αφορμή μια ενδιαφέρουσα μελέτη, σχετικά με τον προσανατολισμό που είχε όταν βρισκόταν επάνω στο τύμβο Καστά!
Συντάκτης της μελέτης ο Αθανάσιος Φουρλής, από την Φλωρεντία ορμώμενος, ο οποίος συσχέτισε με βάση τα αστρονομικά στοιχεία που ίσχυαν την εποχή κατασκευής του μνημείου στον τύμβο Καστά με τον προσανατολισμό του Λέοντα και κατέληξε στο εντυπωσιακό συμπέρασμα ότι ο ακοίμητος φρουρός, από το ύψος που βρισκόταν, είχε, όχι απλά Νοτιοανατολικό προσανατολισμό αλλά κοιτούσε κατάματα τον ήλιο κατά την ανατολή του, την ημέρα του χειμερινού ηλιοστασίου.
Όταν ο ήλιος έκλεινε την πορεία φθοράς του φωτός και ξεκινούσε η αναγέννησή του στο ουράνιο στερέωμα, η εικόνα αυτή καθρεφτιζόταν στα πέτρινα μάτια του βασιλικού συμβόλου! Μάλιστα το επίσης σημαντικό στοιχείο είναι και η διαπίστωση ότι ο ήλιος φώτιζε όλο το μνημείο του λιονταριού από την Ν.Δ. πλευρά του (έμπροσθεν της εισόδου) κάνοντας το να λάμπει καθ’ όλη τη διάρκεια της μικρότερης μέρας του χρόνου.
Μάλιστα ο κ. Φουρλής, παραθέτει στη μελέτη και μια σειρά σημαντικά μνημεία της αρχαιότητας, σε διαφορετικά μήκη και πλάτη και σε διαφορετικές εποχές, τα οποία είναι προσανατολισμένα στο χειμερινό ηλιοστάσιο! Ενδεικτικά αναφέρει:
σύμφωνα με την UNESCO’s Astronomy and World Heritage Initiative (AWHI)
Stonehenge, England
Karnak, Luxor, Egypt
Newgrange, Ireland
Maeshowe, Mainland, Orkney, Scotland
Maeshowe, Scotland
Tulum, Mexico
Chichen Itza, Mexico
Ahu Huri A Urenga, Easter Island
και επίσης
Goseck, Germany
Cerro del Gentil pyramid, Peru
Glastonbury Tor, England
Basilica di San Petronio, Bologna, Italy
Η ανατολή του ήλιου στις 22 Δεκεμβρίου κατά το δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. από τη θέση του λέοντα.
Για να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα ο κ. Φουρλής προσομοιώνει τον ουρανό της Αμφιπόλεως στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ., κάνοντας χρήση ειδικού προγράμματος! Βέβαια, κάθε σκεπτικιστής μπορεί να αντιτάξει το επιχείρημα ότι θα μπορούσε να είναι μια σύμπτωση και ότι απλά η θέση του αγάλματος ήταν τέτοια που να κοιτάζει προς την Ανατολή εκείνη την συγκεκριμένη μέρα.
Έρχεται εδώ, να στηρίξει το συμπέρασμα του ο κ. Φουρλής με ένα εύρημα μέσα από τα μνημείο, το οποίο αποτυπώνει την ουράνια κίνηση του ήλιου σε κάθε εποχή, στοιχείο που δηλώνει την σχέση του αρχιτέκτονα του μνημείου με τα αστρονομικά φαινόμενα, κατά την κατασκευή του οικοδομήματος.
Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι: «στην υπόθεσή μου το αζιμούθιο συμμορφώνεται πλήρως με τα αποτελέσματα των εργασιών του αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή.
Επιπλέον, υπάρχει μια ισχυρή ένδειξη: το σύμβολο της σπείρας που βρέθηκε ως διακόσμηση στην οροφή του δεύτερου θαλάμου. Η σπείρα έρχεται από την προϊστορική εποχή (ίσως το αρχαιότερο γνωστό σύμβολο) και περιγράφει τον κύκλο της αναγέννησης ή την ανάσταση και τη διαδρομή του Ήλιου κατά το ηλιακό έτος. Συναντάται σε πλήθος αστρονομικά προσανατολισμένων μνημείων, ειδικά σε αυτά που συσχετίζονται με τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια.
Ως ημερομηνία της αστρονομικής αυτής προσομοίωσης επέλεξα το δεύτερο μισό του 4ου αιώνα π.Χ. και περίπου την περίοδο της κατασκευής του τάφου. Η ακριβής ημερομηνία δεν έχει σημασία τόσο πολύ έτσι κι αλλιώς. Η απόκλιση του ήλιου, λόγω της μεταπτωτικής κίνησης της Γης είναι τόσο μικρή που μπορούμε ακόμα σήμερα να δούμε την ανατολή του ηλίου κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Έχω υπολογίσει επίσης τον ορατό ορίζοντα (αζιμούθιο / υψόμετρο) λόγω της ύπαρξης του ενδιάμεσου βουνού».
Η γωνιά ανόδου του ήλιου σε σχέση με το αζιμούθιο (Alt/Az).
Υπολογισμός του ορατού ορίζοντα, λόγω της ύπαρξης του ενδιάμεσου βουνού.
Πανοραμική άποψη του μνημείου, το ενδιάμεσο βουνό και το αζιμούθιο (ΝΑ)
Ο αποσυμβολισμός της σπείρας
Το σύμβολο που βρέθηκε στον δεύτερο θάλαμο είναι ο ρόδακας – σπείρα που υπάρχει ανάγλυφος στην οροφή του δεύτερου θαλάμου. Αξίζει να θυμηθούμε λίγο τον διάκοσμο του χώρου για να καταλάβουμε και τη σημασία του ευρήματος. Στην είσοδο από τον πρώτο στον δεύτερο θάλαμο, έχουμε τις δύο εντυπωσιακές καρυάτιδες, αφού διαβούμε το πέρασμα, στο δάπεδο είναι το περίφημο ψηφιδωτό με το άρμα που πλαισιώνεται από ένα περίπλοκο μοτίβο μαιάνδρων, δηλωτικό της αέναης ροής της ενέργειας, στους τοίχους έχουμε ορθομαρμάρωση που «στεφανώνεται» από τη ζωφόρο με την γνωστή παράσταση των μορφών και των συμβόλων.
Στην οροφή η θόλος δεν ήταν εμφανής καθώς υπήρχαν τρείς μαρμάρινες πλάκες από τις οποίες σώζεται μόνο μια, αυτή που φέρει και την σπείρα, σε θέση ορατή από την πλευρά του επισκέπτη – προσκυνητή. Όταν κάποιος στεκόταν μπροστά στο ψηφιδωτό και ύψωνε τα μάτια του προς τα επάνω, έβλεπε τη ζωφόρο και στην μαρμάρινη «ψευδοροφή» ως επιστέγασμα την σπείρα, η οποία όπως βλέπετε και στην σχετική φωτογραφία αποτύπωνε, κατά την ερμηνεία του κ. Φουρλή, το μονοπάτι του ήλιου στην ετήσια περιπλάνηση του στον ουράνιο θόλο, ανάμεσα στους τέσσερεις σημαντικούς σταθμούς αυτής τη πορείας, την 21η ημέρα, του Δεκεμβρίου, του Μαρτίου, του Ιουνίου και του Σεπτεμβρίου, δηλαδή το χειμερινό ηλιοστάσιο, την εαρινή ισημερία, το θερινό ηλιοστάσιο και την φθινοπωρινή ισημερία.
Συσχετισμός της σπείρας με την πορεία του ήλιου σε ένα ηλιακό έτος.
Γιατί όμως ήταν σημαντικό ο Λέοντας να κοιτάει την ανατολή του ηλίου το ξημέρωμα της 21η Δεκεμβρίου; Ιδού μερικές απαντήσεις που δίνει:
Ο Διόνυσος γεννήθηκε στο χειμερινό ηλιοστάσιο σε ένα σπήλαιο. Έχοντας γεννηθεί δύο φορές, μία φορά ως Ζαγρέας και μία φορά ως Λύσης, έγινε γνωστός και ως Διθύραμβος, ο «δύο φορές γεννημένος.»
Τα Κρόνια, η αθηναϊκή γιορτή προς τιμήν του θεού Κρόνου. Που στην αρχαία Ρώμη ονομάζονταν Σατουρνάλια και επίσης προς τιμήν του Κρόνου, όπως αναφέρει ο Θεόδωρος Αν. Σπανέλης στο xronometro.com.
Θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν το γεγονός ότι ο Δεινοκράτης,- καθώς υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που συνηγορούν ότι αυτός είναι ο αρχιτέκτονας του μνημείου-, όπως και πολλοί άλλοι αρχιτέκτονες της αρχαιότητας, χρησιμοποιούσαν τις αστρονομικές γνώσεις για την οικοδόμηση των κτηρίων. Ο Δεινοκράτης ήδη είναι γνωστό ότι χρησιμοποίησε τον Ήλιο στο πολεοδομικό σχέδιο της Αλεξάνδρειας
ΑΝΑΡΙΘΜΗΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ - ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΚΑΤΑΡΡΙΨΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΜΕΓΙΣΤΟ ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗ ΕΝΩ ΤΟΥΣ ΔΙΑΨΕΥΔΟΥΝ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Γιατί ο Μ.Αλέξανδρος και ο εντοπισμός της ανάγλυφης κεφαλής του πυροδοτεί πόλεμο αρχαιολόγων - Βρέθηκε μυκηναϊκό νεκροταφείο με 31 ασύλητους τάφους.
Εμφύλιος» πόλεμος μεταξύ των αρχαιολόγων έχει ξεσπάσει μετά την αποκάλυψη ότι εντοπίστηκε ανάγλυφη κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Θα έλεγε κανείς ότι υπάρχουν «Αλεξανδρομάχοι» επιστήμονες, οι οποίοι επιτίθενται με κάθε ευκαιρία στους ανασκαφείς της Αμφίπολης, απορρίπτοντας την χρονολόγηση του μνημείου στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα παρά το γεγονός πως τους διαψεύδουν τα δεδομένα.
Με έντονες επικρίσεις, ακόμη και ειρωνείες, οι αρχαιολόγοι εκτός της ανασκαφικής ομάδας της Αμφίπολης προσπαθούν μετά μανίας να καταρρίψουν τη θεωρία περί σύνδεσης του μνημείου με τον Μέγα Αλέξανδρο...
Ταυτόχρονα σε μια ακόμα σπουδαία ανακάλυψη, αυτή του μυκηναϊκού νεκροταφείου με 31 ασύλητους τάφους, η οποία περιέχει πλήθος κοσμημάτων και αρκετούς τύπους αγγείων, προχώρησαν οι αρχαιολόγοι στη θέση Λογκάς, στην Ελάτη Κοζάνης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αρχαιολογικός χώρος εκτείνεται σε 455 στρέμματα, από τα οποία έχουν ανασκαφεί μόλις τα 12,5 στρέμματα.
Οι 31 ταφές χρονολογούνται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600-1100 π.Χ.), ενώ έχουν επίσης εντοπιστεί και άλλες της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (3000-2000 π.Χ.), αλλά και της Μέσης Εποχής του Χαλκού (2000-1600 π.Χ.).
«Επιβεβαιώνεται πλέον η μυκηναϊκή παρουσία στην Άνω Μακεδονία, με διαφορετικές μορφές εγκατάστασης και εμπλουτίζεται συνεχώς η γνώση μας» δηλώνει σε εφημερίδα η αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη, η οποία θα κάνει τη σχετική ανακοίνωση την Πέμπτη, κατά την πρώτη μέρα των εργασιών της 29ης Επιστημονικής Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη.
«Η μυκηναϊκή παρουσία στον Νομό Κοζάνης και ιδιαίτερα στο μέσο ρου του Αλιάκμονα και στην Αιανή έχει διαπιστωθεί ήδη από τη δεκαετία του 1980. Το 1988 σε τομή 2×2 μ. στη βασιλική νεκρόπολη της θέσης Λειβάδια Αιανής αποκαλύψαμε όστρακα 80 περίπου αγγείων με αμαυρόχρωμη διακόσμηση, καθώς και δέκα μυκηναϊκών. Στη συνέχεια και έως το 2008 – 9 ολοκληρώσαμε την έρευνα οικιστικών καταλοίπων και νεκροταφείου 41 ταφών της Ύστερης Εποχής του Χαλκού με πλήθος μυκηναϊκών ευρημάτων. Πολύ γρήγορα αυξήθηκε ο αριθμός των θέσεων, ανήλθε στις 28, με μυκηναϊκά ευρήματα προερχόμενα είτε από τάφους είτε από οικιστικά κατάλοιπα.
Στην Ελάτη είναι γνωστός, πλέον, ο τεράστιος αρχαιολογικός χώρος στη θέση Λογκάς, ο οποίος εκτεινόταν σε 455 στρέμματα, δεξιά του ρου του Αλιάκμονα, αλλά μας δόθηκε η δυνατότητα ανασκαφής λίγων στρεμμάτων, συνολικά μόλις 12.550 τ.μ. σε διάρκεια 18 μηνών και ενώ σήμερα βρίσκεται εντός του τεχνητού φράγματος Ιλαρίωνα της ΔΕΗ ΑΕ.
Παράλληλα και κατά μήκος της ροής του ποταμού, στον άξονα περίπου βορρά-νότου, διαπιστώσαμε το εύρος του νεκροταφείου σε έκταση δεκάδων στρεμμάτων, αφού από δοκιμαστικές τομές το εντοπίσαμε σε 47 στρέμματα (ίσως ήταν και μεγαλύτερο) και προλάβαμε την ανασκαφή σε πέντε στρέμματα περίπου.
Ταυτόχρονα όπως έχουμε αναφέρει.. νέα μαρμάρινα μέλη, κομμάτια από παράσταση που κοσμούσε τη ζωφόρο στο εσωτερικό του τύμβου Καστά στην Αμφίπολη, τα οποία κορυφώνουν τα σενάρια για ενδεχόμενη συσχέτιση με τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα, εντόπισε η ανασκαφική ομάδα της Κατερίνας Περιστέρη.
Τα νέα ευρήματα εντοπίστηκαν μάλιστα 100 μόλις μέτρα μακριά από τον περίβολο του υπερμεγέθους μνημείου, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσαν οι επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας των ανασκαφών στον περίφημο τύμβο.
Συγκεκριμένα, όπως αποκάλυψαν, στο πλαίσιο 29ης Επιστημονικής Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη, ο αρχιτέκτονας, Μιχάλης Λεφαντζής, και ο διεθνούς φήμης Ιταλός αρχαιολόγος, Αντόνιο Κόρσο, περιμετρικά του ταφικού μνημείου, η ανασκαφική ομάδα εντόπισε ευμεγέθη μαρμάρινα μέλη.
Τα μέλη αυτά αποτελούν στελέχη παράστασης που απεικονίζουν το προφίλ ενός πολεμιστή, «πιθανού υψηλόβαθμου αξιωματικού».
Αυτός κρατά έγχρωμη ασπίδα, η οποία έφερε πάνω της την αιχμή ενός δόρατος, που όπως εκτίμησαν αφορά τη γνωστή μακεδονική Σάρισα.
Δίπλα στον στρατιώτη, εμφανίζεται το κεφάλι ενός αλόγου, ενώ διακρίνεται και ένα φίδι τυλιγμένο σε κορμό δένδρου να εφάπτεται στην απόληξη του κράνους του στρατιώτη.
Ακόμη, εντοπίστηκαν διάσπαρτα κομμάτια από πόδια αλόγου. Το σωζόμενο μέλος έχει ύψος 1,60 μ. και εκτιμάται ότι έφθανε συνολικά τα 2,70 μ.
Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, η όλη παράσταση παραπέμπει σε νεκρική πομπή, η οποία «μάλλον», όπως είπε, αποτελείται από πεζεταίρους (μέλη επίλεκτου σώματος του Μακεδονικού στρατού).
«Μια πομπή που συνδέει τον κόσμο νεκρών με αυτόν των ζωντανών, μια πομπή που αφορά έναν ήρωα», σημείωσε ο ίδιος. Εξήγησε, δε, ότι το φίδι που διακρίνεται αποτελεί ενδεχομένως αναφορά στον Δία.
Από την πλευρά του, ο κ. Κόρσο αποκάλυψε την ανεύρεση μίας ανάγλυφης κεφαλής, που όπως υποστήριξε, απεικονίζει το πορτραίτο του σπουδαίου στρατηλάτη, Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Παραθέτοντας, μάλιστα, συγκρίσιμα στοιχεία με παρόμοιες, αλλά μεταγενέστερες παραστάσεις, όπως αυτή που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπάρχει άμεση ταύτιση με τον θάνατο του Ηφαιστίωνα, αφού, όπως υπογράμμισε, η πομπή των πολεμιστών μπορεί να καταδεικνύει τη μεταφορά των όπλων του μεγάλου στρατηγού, κατά τη διαδικασία ταφής του.
Παράλληλα, εντός του μνημείου, σύμφωνα με τον Μ. Λεφαντζή, εντοπίστηκε στέλεχος που μοιάζει με χερούλι, το οποίο πιθανολογείται πως ανήκει σε τεφροδόχο, η οποία λεηλατήθηκε.
Αφορμής δοθείσης από το Συνέδριο, οι ανασκαφείς της Αμφίπολης έκαναν την πιο εκτεταμένη και τεκμηριωμένη μέχρι στιγμής παρουσίαση του μνημείου, προχωρώντας, μάλιστα και κατά ένα σημαντικό βήμα ως προς την ερμηνεία:
Βάσει των νέων ευρημάτων που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, το ταφικό μνημείο συνδέεται με τον Ηφαιστίωνα, την Ολυμπιάδα η οποία ετάφη στον τελευταίο θάλαμο, αλλά και τον ίδιο τον Μέγα Αλέξανδρο.
Εάν υποθέσουμε ότι παραχωρείται το ίδιο δικαίωμα διατύπωσης ερμηνειών σε αμφότερες τις «σχολές σκέψης» περί την Αμφίπολη, δηλαδή τους ανασκαφείς που συνδέουν τον Τύμβο με τον Ηφαιστίωνα, την Ολυμπιάδα, τον Δεινοκράτη και, εν τέλει, τον Μέγα Αλέξανδρο αυτοπροσώπως, αλλά και τους συστηματικούς πολέμιους αυτής της θεωρίας, τότε η σύγκρουση μεταξύ τους δεν εξηγείται.
Εκτός εάν θα πρέπει αξιωματικά, σαν να ήταν εντολή από μια ανώτερη δύναμη εκτός της ανθρώπινης διανοίας, να αποκλειστεί οποιαδήποτε σχέση του Μεγάλου Αλεξάνδρου με το μνημείο, όσα ευρήματα και εάν ενισχύουν τη θέση των ανασκαφέων.
Tι λέει περί αυτού ο Εμπεδοτιμος ο οποίος τελικά αποδέιχθηκε ότι γνώριζε πολύ περισσότερα από τους ίδους τους αρχαιολόγους; Τα μέχρι στιγμής δεδομένα από τις ανακοινώσεις είναι πολύ πτωχά, όμως ένα στοιχείο που έλαβε το φως της δημοσιότητας αποτελεί μια πολύ σημαντική "ανατροπή" (ή επιβεβαίωση) στα μέχρι στιγμής δεδομένα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ-Συγκλονίζει νέο εύρημα για τον Μ. Αλέξανδρο, αναφορικά με το βάθρο του Λέοντα, το οποίο ταυτίζεται πλήρως με το μνημείο, "σύμφωνα με τον υπεύθυνο αρχιτέκτονα της ανασκαφής κ. Μιχάλη Λεφαντζή, υπήρχε μαρμάρινη ανάγλυφη ζωφόρος στη βάση του βάθρου επί του οποίου ήταν ο λέοντας στην κορυφή του τύμβου. Σε αυτή αποτυπωνόταν παράσταση χαρακτηριστική μακεδονικής εικονογραφίας με μακεδόνες στρατιώτες, σάρισες, ασπίδες, μακεδονικό κράνος. Μάλιστα, κατά την εκτίμηση του ειδικού στη γλυπτική κ. Αντόνιο Κόρσο ότι ο άνδρας που οδηγεί την πορεία των στρατιωτών αποτυπώνει πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου..."
Δηλαδή, με δεδομένο ότι η εκτίμηση του κ.Corso είναι σωστή, ο Μέγας Αλέξανδρος αποτελεί κεντρική φιγούρα της πομπής! Δηλαδή στο σήμα του Τύμβου Καστά, το οποίο, με τα μέχρι τώρα δεδομένα, αποτελούσε ηρώο του Ηφαιστίωνα, κυριαρχεί ο Αλέξανδρος! Είναι δυνατόν στο σήμα του Τύμβου ενός ήρωα, να παρίσταται κάποιος άλλος και όχι ο τιμώμενος ήρωας ; Προφανώς όχι! Αλλά αυτό σημαίνει ότι το σήμα αναφέρεται στον Αλέξανδρο. Όμως το ταφικό μνημείο είναι αφιερωμένο στον Ηφαιστίωνα. Πως συμβιβάζονται αυτά τα δύο;
Η παρουσία του Αλεξάνδρου θα μπορούσε να ερμηνευτεί ότι ηγείται της πομπής που φέρει τον ήρωα Ηφαιστίωνα για να ταφεί στο ηρώον του. Είναι αυτό ή μήπως σχετίζεται και ο Αλέξανδρος με το μνημείο ;
Η απάντηση δίδεται λίγο πιο κάτω στο άρθρο όπου (αν μεταφέρονται σωστά αυτά που ισχυρίσθηκαν οι ανασκαφείς) : "Κατά τους ανασκαφείς, με αφορμή τον θάνατο του Ηφαιστίωνα κατασκευάστηκε το μνημείο με την κιβωτιόσχημη θήκη. Ο περίβολος ενοποίησε το σύνολο του χώρου, ο οποίος είχε την ιερότητα προγενέστερων ηρωικών ταφών, και γίνεται η επιστέγαση -και με τον λέοντα στην κορυφή- της νέας λατρείας του αφηρωισμένου στρατηγού". Δηλαδή η κιβωτιόσχημος θήκη κατασκευάσθηκε ταυτόχρονα με το μνημείο με αφορμή τον θάνατο του Ηφαιστίωνα. Αν όμως επρόκειτο να ταφεί μόνο ο Ηφαιστίων,με δεδομένο ότι ο Ηφαιστίων είχε αποτεφρωθεί, γιατί η κιβωτιόσχημος θήκη ήταν τόσο μεγάλη και μάλιστα με δύο θέσεις, μια για την ξύλινη κλίνη/σαρκοφάγο και μια για την τεφροδόχο ;
Μήπως διότι επρόκειτο να ταφεί και κάποιος άλλος εκεί μαζί με τον Ηφαιστίωνα ; Και ποιός "κοινός θνητός" θα μπορούσε να ταφεί μαζί με έναν αφηρωισμένο νεκρό, αν όχι κάποιος που ήταν και αυτός τουλάχιστον αφηρωισμένος, αν όχι ο ίδιος θεός;
Έτσι με την σημερινή ανακοίνωση, με δεδομένο πάντα ότι η εκτίμηση του κ.Corso είναι σωστή, επιβεβαιώνεται η υπόθεση μας για την αλληλουχία των γεγονότων που οδήγησαν στον ενταφιασμό των νεκρών του Τύμβου Καστά, όπως διατυπώσαμε τον Ιούνιο του 2015 στην ανάρτηση Ο ΜΑΚΡΥΣ ΚΙΒΩΤΙΟΣΧΗΜΟΣ ΤΑΦΟΣ, Η ΤΕΦΡΟΔΟΧΟΣ ΚΑΙ Ο «ΚΟΝΤΟΥΛΗΣ» : ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ‘Η/ΚΑΙ ΗΦΑΙΣΤΙΩΝ; : -Ο Ηφαιστείων πεθαίνει στα Εκβάτανα , μεταφέρεται μετά από κάποιους μήνες στην Βαβυλώνα όπου αποτεφρώνεται.
Ο Αλέξανδρος μόλις έμαθε τον θάνατο του Ηφαιστίωνα παραγγέλνει την κατασκευή ενός λαμπρού ταφικού μνημείου προς τιμήν του με σκοπό να εναποτεθούν τα οστά του εκεί. Σχετική τεκμηρίωση παρέχει η εισήγηση του καθηγητή κ.Μαυραγάνη. Μετά την αποτέφρωση τα οστά του μεταφέρονται στην Μακεδονία και συγκεκριμένα στην Αμφίπολη. Εκεί θάβονται μόλις ολοκληρώνεται ο τάφος . -Λίγους μήνες όμως μετά την αποτέφρωση του Ηφαιστείωνα πεθαίνει και ο Αλέξανδρος στην Βαβυλώνα και μεταφέρεται στην Αλεξάνδρεια όπου και θάβεται. -Όμως ο αρχικός προορισμός της σορού του Αλεξάνδρου ήταν η Μακεδονία όπως μας λέει ο Παυσανίας. Ενώ όμως όλοι υποθέτουν ότι ήταν οι Αιγές, ίσως το γεγονός ότι ο φίλος του και ισόθεος Ηφαιστείων είχε ταφεί στην Αμφίπολη (ή προορίζετο να ταφεί μιας και ο τάφος να μην είχε ακόμα ολοκληρωθεί) ο τελικός προορισμός του ήταν η Αμφίπολη. -Δεδομένου ότι ο τάφος ήταν ακόμα στο στάδιο κατασκευής (εκτιμάται ότι η κατασκευή του διήρκησε δύο χρόνια περίπου και «κατά σύμπτωση» η αρμάμαξα με την σορό του Αλεξάνδρου ξεκίνησε από την Βαβυλώνα δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου) ο ταφικός θάλαμος και ο κιβωτιόσχημος τάφος ετοιμάστηκαν για να υποδεχτούν και την σορό του Αλεξάνδρου.
Για αυτό και ο κιβωτιόσχημος τάφος είχε τέτοιες διαστάσεις ώστε να υποδεχτεί και την τεφροδόχο με τον Ηφαιστίωνα και την σορό του Αλεξάνδρου. Έτσι στολίζεται με όλα εκείνα τα σύμβολα που αρμόζουν σε δύο αφηρωισμένους νεκρούς, ιδιαίτερα δε για τον Αλέξανδρο τοποθετούνται οι ρόδακες αλλά και το χαρακτηριστικό γαλάζιο μάτι στο άλογο του ψηφιδωτού (κατ’εμέ το αδιαμφισβήτητο και καταλυτικό χαρακτηριστικό που παραπέμπει στον Αλέξανδρο -βλέπε..-Οι Σφίγγες στην είσοδο έχουν τα κεφάλια τους στραμμένα το ένα προς τα μέσα και το άλλο προς τα έξω παραπέμποντας στην ύπαρξη δύο νεκρών μέσα στο ταφικό μνημείο. Ισως ο συμβολισμός να παραπέμπει στο ότι από τους δύο νεκρούς μόνο ο ένας ήταν μέσα, ενώ η δεύτερη σφίγγα κοίταζε προς τα έξω αναμένοντας να δει να έρχεται και ο δεύτερος νεκρός. -Όμως τελικά, λόγω της υφαρπαγής της σορού του Αλεξάνδρου από τον Πτολεμαίο θάβεται μόνο ο Ηφαιστείων και το μνημείο γίνεται επισκέψιμο για να τιμάται ο αφηρωισμένος και εντόπιος ήρωας Ηφαιστείων. Η τεφροδόχος με τα οστά του κρύπτεται στον κιβωτιόσχημο τάφο και τοποθετείται το δάπεδο του ταφικού θαλάμου.
Κάποια στιγμή αργότερα, ίσως να μετεφέρθη και η σορός του Αλεξάνδρου και να ενταφιάστηκε εκεί, στην ξύλινη θήκη ή σαρκοφάγο, όπου και ελάμβανε τιμές μαζί με τον ήρωα Ηφαιστίωνα. Σχετικά έχουμε αναφερθεί στη ανάρτηση μας
Ίσως βέβαια και να μην μετεφέρθη ποτέ. (Βέβαια η ανεύρεση στολιδιών από την ξύλινη νεκρική κλίνη/σαρκοφάγο μάλλον ενισχύει την υπόθεση ότι υπήρξε τελικά τέτοια κλίνη/σαρκοφάγος, άρα και ο νεκρός). Όμως μετά και τις σημερινές ανακοινώσεις, η περίπτωση η υπόθεση μας τελικά να ισχύει είναι πολύ πιο πιθανή παρά ποτέ! Το ταφικό μνημείο αποτελεί κοινό ταφικό μνημείο Αλεξάνδρου και Ηφαιστίωνα! Aς δούμε τώρα τι λένε αρχαίες μαρτυρίες, διότι πριν ακούσουμε τους "ειδικούς" καλό ειναι να βλέπουμε από μόνοι μας τι λένε οι αρχαίες πηγές.
Μια προσεκτική ματιά στον Παυσανία που αποτελεί πηγή της εποχής θα δέιξει ότι υπάρχει η πιθανότητα αυτή καθώς ο ιστορικός αναφέρει σαφέστατα ότι ο Μ.Αλέξανδρος ετάφη σύμφωνα με τον Μακεδονικό νόμο από τον Πτολεμαίο. Αυτό σημαίνει ότι ο Αλέξανδρος αποτεφρώθηκε και εν συνεχεία κάποια στιγμή η σορός επέστρεψε στα πάτρια εδάφη της Μακεδονίας.
Η σορός του Αλεξάνδρου αναχωρώντας από την Βαβυλώνα είχε προορισμό τις Αιγές όπως μας αναφέρει ο Παυσανίας.
Ο Πτολεμαίος όμως υφαρπάζει την σωρό την οποία και θάβει προσωρινά στην Μέμφιδα με βάση τον Παυσανία και το Πάριο Χρονικό αποτεφρώνοντας την λόγω της αναφοράς του Παυσανία ότι τηρήθηκε ο Μακεδονικός νόμος κατά την ταφή, και μετά από λίγους μήνες, μετά από κοινή συμφωνία των διαδόχων στην διάσκεψη στον Τριπαράδεισο, τα οστά του Αλεξάνδρου μεταφέρονται μαζί με τους δύο βασιλείς (Φίλιππο Αριδαίο και Αλέξανδρο Δ’) στην Μακεδονία όπου θάβεται στον ήδη ετοιμασμένο τάφο που κατασκευαζόταν την διετία κατά την οποία η σορός του Αλεξάνδρου ήταν σε «αναμονή» στην Βαβυλώνα.
Ο Αλέξανδρος, πάντα σε ένα μυστικό μέρος της καρδιάς του, εκτός από την μεγάλη αγάπη στην μητέρα του, κρατούσε και την εικόνα του σπουδαίου, επιτυχημένου και δολοφονημένου πατέρα του, που ένιωθε σαν χρέος του να τιμήσει όσο τίποτα άλλο στον κόσμο, τότε ιδίως που είχε καταφέρει να συντρίψει τους Πέρσες και να προχωρά από νίκη σε νίκη και από κατάκτηση σε κατάκτηση, απελευθερώνοντας την ανθρωπότητα από την σκλαβιά, την αμορφωσιά, τη δουλεία και την φτώχεια!
Την επιθυμία του αυτή καταγράφει ο ιστορικός Διόδωρος Σικελιώτης, αναφέροντας ότι βασιλιάς μας, καθώς πέθανε πρόωρα, δεν είχε προλάβει να πραγματοποιήσει κάποια μεγάλα σχέδιά του, για τα οποία έδινε μάλιστα γραπτές οδηγίες στον Στρατηγό και φίλο του Κρατερό, τον οποίο έστελνε πίσω στη Μακεδονία σαν Αντιβασιλέα του (Επίτροπο), για να αντικαταστήσει τον Επίτροπο Αντίπατρο, πατέρα του Κάσσανδρου και του Ιόλα. Ο Αντίπατρος είχε πέσει σε δυσμένεια και είχε συνεχείς προστριβές με την βασιλομήτορα Ολυμπιάδα.
Ο δε Αντίπατρος του παραπονιόταν με γράμματα για τις συνεχείς παρεμβάσεις της. Και ο Μέγας Αλέξανδρος έλεγε τότε «δεν ξέρει ότι ένα δάκρυ της μάνας μου σβήνει δέκα χιλιάδες τέτοια γράμματα»;
Στο τέλος λοιπόν αποφάσισε να στείλει αντικαταστάτη τον Κρατερό, μαζί με τις γραπτές οδηγίες για τα μεγάλα έργα που θα έκανε για λογαριασμό του. Καθώς όμως ο Κρατερός γύριζε στη Μακεδονία μαζί με χιλιάδες παλαίμαχους που επέστρεφαν σπίτι και ενώ είχε φτάσει ήδη στην Κιλικία, έμαθε ότι ο Μέγας Αλέξανδρος είχε πεθάνει. Λέγεται δε πως ο Αντίπατρος φοβούμενος πια για τη ζωή του, είχε ήδη στείλει δηλητήριο εναντίον του Αλέξανδρου, το οποίο έριξε στο κρασί του ο οινοχόος Ιόλας, γιος του Αντίπατρου...
Ο Κρατερός μη γνωρίζοντας τα γεγονότα (εάν συνέβησαν έτσι) συμμάχησε τελικά με τον Αντίπατρο κατά των άλλων διαδόχων και μάλιστα νυμφεύθηκε και την κόρη του Αντίπατρου, την Φίλα. Ένα λοιπόν από τα σχέδια-διαταγές του Μεγαλέξανδρου που δόθηκαν στον Κρατερό, ήταν και αυτό, όπως το καταγράφει ο Διόδωρος: «Ένας τάφος για τον πατέρα του Φίλιππο ήταν να κατασκευαστεί, ο οποίος θα ήταν τόσο μεγάλος όσο οι μεγαλύτερες πυραμίδες της Αιγύπτου, που ορισμένοι συγκαταλέγουν ανάμεσα στα Επτά Θαύματα του Κόσμου!»
Δηλαδή ο νέος Μεγάλος Τάφος του Φιλίππου, δεν θα ήταν κρυφός και ασημείωτος όπως στις Αιγές (και γι΄ αυτό γλύτωσε την σύληση), αλλά ολοφάνερο Μνημείο σαν τις Πυραμίδες! Κάτι τέτοιο δείχνει ο εξαιρετικής ποιότητας περίβολος στην Αμφίπολη, με τα λευκά περίτεχνα μάρμαρα Θάσου, ο οποίος μάλιστα ήταν σκεπασμένος με επίσης εξαιρετικής τέχνης και διακόσμησης μαρμάρινες πλάκες με κλίση υδρορροών! Φυσικά ο κύριος τάφος θα ήταν σφραγισμένος και φρουρούμενος, επειδή ήταν διακριτός και από τον περίβολο και από τον μαρμάρινο βασιλικό λέοντα στην κορυφή...
Ο Κρατερός, ως πολύ καλός παιδικός φίλος του Μεγαλέξανδρου, που τον βλέπουμε μαζί του να κυνηγούν λιοντάρι στο γνωστό ψηφιδωτό της Πέλλας, ίσως δεν ξέχασε την επιθυμία του Βασιλιά του και ξεκίνησε το έργο, σε μικρότερες από την μεγάλη πυραμίδα διαστάσεις, αλλά και πάλι σε πελώριες για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα, χωρίς όμως τελικά να προφτάσει να μεταφέρει τον Φίλιππο από τις Αιγές και ο Μεγάλος Τάφος ή Τάφοι της Αρχαίας Αμφίπολης χρησιμοποιήθηκε-αν για να ενταφιαστούν άλλα μέλη της οικογένειας του Αλέξανδρου όπως η Ρωξάνη και ο γιος της Αλέξανδρος Δ΄, που φαίνεται όμως να τάφηκε ή να μεταφέρθηκε στις Αιγές (τάφος δίπλα στου Φιλίππου), ή ο Φίλιππος Αρριδαίος (που είχε οριστεί αυθαίρετα διάδοχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ο Κρατερός προστάτης του και έπειτα τον ανέλαβε υπό την προστασία του ο Αντίπατρος και ο Κάσσανδρος), ενώ αργότερα μπορεί να τάφηκε εκεί και ο Φίλιππος Ε΄, ώστε ο τύμβος Καστά να γίνει η Βασιλική "Νεκρόπολη" της Αμφίπολης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου